Troonrede 2020 in begrijpelijke taal

• Lees hier de oorspronkelijke Troonrede 2020.
• Bekijk onze correcties op de Troonrede 2020.

Toespraak van de koning 2020

Leden van de Eerste en Tweede Kamer,

Nooit zal ik de Nationale Dodenherdenking van 4 mei 2020 vergeten. Het leek wel alsof het niet écht waar was, die bijna lege Dam, maar dat was het wel. Het was nog stiller dan normaal. Het werd duidelijk dat de viering van 75 jaar vrijheid geen viering was zoals we deze normaal kennen. Door het coronavirus werd dit voorjaar ineens alles anders. Ook deze anders-dan-anders-Prinsjesdag op anderhalve meter afstand, niet in de Ridderzaal, en met minder mensen, tradities en zonder rood-wit-blauw geklede feestvierders, maakt dat duidelijk.

Mijn bewondering en dank gaan uit naar iedereen die in de zorg en op andere plekken in ons land alles deed om het coronavirus niet te laten winnen. Verpleegkundigen en schoonmakers, boa’s en defensiepersoneel, supermarktmedewerkers en mensen in het openbaar vervoer. Ik wil daarnaast mijn steun en medeleven uitspreken naar mensen die ziek zijn geworden door corona, of die een geliefde moeten missen. Maar ook wie niet ziek is geworden of een geliefde heeft verloren, merkt de gevolgen van het virus. Corona raakt ons allemaal. Van Terschelling tot Aruba. Jong en oud. Mensen met een beperking vaak nog harder dan anderen. We merken de gevolgen op school en op het werk. Een hand, zoen op de wang, knuffel of zelfs een schouderklopje. Het kan allemaal niet. Ons gevoel van veiligheid en vertrouwen is beschadigd. Want geen eindexamen kunnen doen, een begrafenis in zeer kleine kring, niet op bezoek kunnen bij je man of vrouw in het verpleeghuis, als ondernemer ineens je levenswerk verliezen, of je baan – het is allemaal enorm heftig. Stress, eenzaamheid en verlies zijn gevoelens die we allemaal mógen voelen. Binnenkort noemen we dit in heel Nederland en de Caribische delen van ons land ‘aandacht voor elkaar’.

Toch gebeurt er deze maanden ook veel goeds. We waarderen meer het land waarin we wonen. We hebben laten zien dat we samen sterk staan. Het blijft bijzonder hoe Nederlanders er voor elkaar zijn als het de foute kant op gaat. Bijzonder was ook hoe we in een paar maanden samen voor elkaar kregen dat de belangrijkste leefregels konden worden stopgezet. En het is heel bijzonder dat veel mensen enorm hard werkten en niet opgaven. Ondernemers die hun bedrijf draaiende hielden op allerlei creatieve manieren, leraren die hun leerlingen online gingen begeleiden, en ouders die plotseling werk en onderwijs thuis combineerden. We hebben in de coronacrisis laten zien dat we verantwoordelijk zijn, ons goed kunnen aanpassen en er voor elkaar zijn. Laten we dat volhouden zolang dat nodig is. En laten we hierdoor vertrouwen hebben in de toekomst.

Nu alles tegen lijkt te zitten, moeten we ook naar de toekomst blijven kijken. Dat zijn we verplicht aan de jongeren, die de laatste maanden niet alleen moesten inleveren op hun leven nu, maar ook op hun vooruitzichten voor straks. Een 94-jarige veteraan maakte veel los met een ingezonden brief waarin hij de jongeren van Nederland opriep vol te houden en rekening te houden met zijn generatie. Een 18-jarige student schreef hem terug hoe dankbaar hij was voor de vrijheid en alle mogelijkheden waarmee hij en zijn leeftijdgenoten opgroeien. Maar hij schreef ook hoe erg zij die vrijheid nu missen, hoe zij belangrijke momenten in het leven niet kunnen meemaken en hoe extra onzeker de toekomst door de coronacrisis voelt. Ze zijn onzeker over hun opleiding, werk en woning. Ook is er de zorg over nog grotere problemen als klimaatverandering, die door corona niet minder belangrijk worden. Deze brief vat de boodschap van dit moment samen. We moeten nu al kijken naar de toekomst. Dat is de boodschap die jongeren meegeven aan volwassenen.

Hierom besluit de regering in deze onzekere tijden juist geen geld te besparen, maar juist uit te geven. Zodat we onze banen niet verliezen, voorzieningen voor ons allemaal goed blijven, onze economie niet inzakt en we in een schoon land leven. Ook in de toekomst. Op basis hiervan maakt de regering de plannen voor volgend jaar.

Onze economie en spaarpot kunnen een stootje hebben. De laatste jaren hebben we een flink spaarsaldo opgebouwd. Hierdoor kunnen we nu meer uitgeven. Dit betekent niet dat we minder ziek worden door corona, maar wel dat onze economie niet meteen instort.
Nu moeten we rekening houden met zware gevolgen. Economische gevolgen, die ook onze toekomst gaan veranderen. We weten nog niet precies hoe erg de gevolgen gaan zijn. Dat hangt af van hoelang we nog te maken hebben met het coronavirus. De huidige financiële situatie is bijzonder voor een land waar gewoon vrede en geen oorlog is.

Een krimp van ruim 5 procent in 2020. Zoiets hebben we nog nooit meegemaakt. We zijn van een land met een volle spaarpot gegaan naar een situatie waarin we 7 procent méér uitgeven dan dat er binnenkomt. En bovendien verdubbelde de werkloosheid in één jaar tijd. Onze belangrijkste handelspartners in Europa en wereldwijd hebben te maken met een economische achteruitgang die vaak nóg groter is. Voor een situatie waarin landen vrij met elkaar kunnen handelen, en voor een op handel en export gericht land als Nederland is dat, zeker na brexit, een extra probleem.
De wereldwijde gevolgen van de coronacrisis zijn waarschijnlijk groter dan dat we nu denken. De crisis heeft gevolgen voor onze economie, maar ook op de wereldpolitiek. Belangrijke landen met veel macht komen verder van elkaar af te staan. De Verenigde Naties bestaan dit jaar 75 jaar. In dit jaar wordt helaas duidelijk dat ze vooral voor zichzelf kiezen. Internationale verdragen staan onder druk. Voor de Nederlandse regering is het zonder twijfel belangrijk dat goed functionerende internationale instellingen en internationale samenwerking nodig zijn om problemen aan te pakken die geen land of regio alleen kan oplossen. Dat geldt voor problemen op het gebied van vrede en veiligheid, voor de klimaatcrisis en de toekomst van onze energievoorziening, voor armoedebestrijding en nu ook voor de bestrijding van het coronavirus.

Ons land neemt hierin verantwoordelijkheid. Naar de wereld toe en naar onszelf. Nederland blijft steun geven aan de kwetsbaarste regio’s in de wereld, die zwaar door corona zijn getroffen. Daarnaast blijven onze militairen hulp bieden. Het is duidelijk dat de wereld zich, ook tijdens deze coronacrisis, moet voorbereiden op de mogelijkheid van een volgende pandemie of een andere schok waar wij niets aan kunnen doen. Corona leert ons dat we ook internationaal samen sterker staan in een crisis als deze.

Kijken we naar heel Europa, dan zien we dat de onzekerheid over de wereldpolitiek en de coronacrisis erom vraagt dat landen goed samenwerken en het met elkaar eens zijn. Het feit dat Nederland lid is van de Europese Unie en de Europese markt zijn het belangrijkst voor onze welvaart, veiligheid en vertrouwen in onze rechten. Het klopt dat Europese samenwerking vaak gepaard gaat met stevige discussies, waardoor verschillen tussen landen soms worden uitvergroot. Toch brengen de overeenkomsten en dezelfde belangen de Europese landen altijd weer bij elkaar. Zo werkt Nederland veel samen met andere Europese landen om de ontwikkeling en het aanbieden van een vaccin te versnellen. Met het Europees herstelfonds kunnen landen voor de korte termijn de gevolgen van de coronacrisis beter opvangen en voor de lange termijn werken aan blijvende economische aanpassingen. Het is een vorm van samenwerking die twee kanten op werkt: van buren die elkaar vanzelfsprekend helpen in tijden van nood, maar die in eigen land ook stappen zetten en zich aanpassen om bij een volgende crisis allemaal beter voorbereid te zijn.

In ons land konden met extra overheidsuitgaven de eerste gevolgen van de coronacrisis voor de bedrijven en de werkgelegenheid worden opgevangen. Voor de korte termijn is twee keer een pakket steunmaatregelen ingezet waarmee lonen zijn doorbetaald en faillissementen en grootschalige ontslagrondes zoveel mogelijk zijn voorkomen. Het derde pakket, dat beschikbaar is vanaf 1 oktober, duurt negen maanden. Het doel is dat zo min mogelijk mensen hun baan verliezen. Maar na de fase van noodsteun is het nu ook belangrijk dat mensen door scholing en training de overstap kunnen maken naar sectoren waar een tekort aan personeel is, en dat bedrijven zich aan kunnen passen aan de nieuwe realiteit. Met een aanvullend pakket van bijna een half miljard euro voor kunst en cultuur laat de regering zien hoe belangrijk deze sector is voor ons allemaal. De steun voor het openbaar vervoer blijft bestaan, omdat veel mensen met de bus, trein, tram en metro moeten reizen om bijvoorbeeld naar hun werk te gaan. Voor gemeenten komt bijna 800 miljoen euro extra beschikbaar, bijvoorbeeld voor buurthuizen, sociale werkvoorziening, culturele instellingen, en voor het coronaproof organiseren van de verkiezingen. Zo werken gemeentes, provincies, belangrijke partijen en de overheid als één overheid samen in deze crisis.

Met de zwaar getroffen Caribische delen van ons land wordt gesproken over hoe we het beste steun kunnen verlenen. En onder welke voorwaarden. Het doel is de bevolking nu te steunen en bij te dragen aan economische zekerheid en een stabiel land. We zullen altijd humanitaire steun blijven geven.

Bij de start van deze periode koos de regering ervoor om extra geld uit te geven aan voorzieningen waar iedereen wat aan heeft. Het belang van deze voorzieningen is door corona extra toegenomen. De regering wil investeren in veiligheid, in voldoende zekerheid voor elke persoon, en in een veilige en prettige omgeving. Dit draagt bij aan de bestrijding van de crisis, aan de veerkracht van de economie en aan het vertrouwen in de toekomst. In de plannen van de regering is dat op verschillende manieren zichtbaar.

De verantwoordelijkheid voor de toekomst van onze kinderen en jongeren ligt vooral bij onze leraren en docenten. Vanaf de basisschool tot aan de universiteit. Het onderwijs heeft daarom extra geld gekregen om in de grote steden het lerarentekort te verminderen. Na een uitzonderlijk voorjaar met lege klassen, in verband met corona, is er 500 miljoen euro beschikbaar om onderwijsachterstanden weg te werken. Daarmee kunnen bijvoorbeeld extra bijlessen worden gegeven.

Een heel ander onderwerp zijn de problemen rondom milieu. Met een bedrag van 5 miljard euro wil de regering de komende jaren de problemen rond stikstof aanpakken. Het geld dat nu beschikbaar komt, kan onder andere worden ingezet voor natuurherstel en het verbeteren van stallen. Dat is nodig voor de natuur, waarvan we allemaal genieten. Die natuur moeten we beschermen. Zodat we er later ook nog van kunnen genieten. Het geld is nodig om de landbouwsector gezonder te maken en om die sector te vernieuwen. We hebben deze sector zeker in tijden van crisis hard nodig als betrouwbare voedselvoorziening. Het geld is ook nodig om ervoor te zorgen dat woningen, wegen en spoorlijnen gebouwd kunnen worden, ondanks de strenge stikstofnormen.

Opgeteld wordt bijna 2 miljard euro meer uitgegeven aan woningbouw, wegen en spoorlijnen dan op de planning stond. Dit geld gaat ook naar het duurzamer maken van rijksgebouwen. Verkeer en transport moet makkelijk van A naar B kunnen. Dat is goed voor onze economie. De bouw en woningmarkt krijgen een steun in de rug door bouwprojecten eerder dan gepland uit te voeren.

De vraag naar woningen blijft groot. Daarom zorgen we dat er sneller woningen gebouwd gaan worden. Starters hoeven de komende vijf jaar geen overdrachtsbelasting te betalen. Ook wil de regering de huur verlagen voor mensen met een laag inkomen, die wonen in een dure corporatiewoning.
Het belangrijkste in Nederland is onze vrijheid, onze gelijkheid en de zekerheid dat onze rechters betrouwbaar zijn. Het is de basis van onze democratie waarin we sociaal zijn naar elkaar, waarin we als land genoeg geld verdienen en waarin iedereen gelijke kansen moet hebben. Een jaar geleden werd Nederland geschokt door de brute moord op advocaat Derk Wiersum. Op die dag werd opnieuw duidelijk dat georganiseerde criminelen de regels in Nederland negeren. Voor het bestrijden van die criminelen is volgend jaar opnieuw extra geld beschikbaar. Onder andere voor een nieuw gespecialiseerd team waarin de kennis en kracht van justitie, Belastingdienst en defensie samenkomen.

Een grote bedreiging voor onze democratie is dat iemands huidskleur of naam nog te vaak invloed heeft op zijn of haar kansen. Dat kunnen we niet accepteren. Er wordt hierover veel gediscussieerd en soms zijn mensen het niet eens. Maar dit kan ons ook verder brengen in de strijd tegen discriminatie, racisme en ongelijke behandeling. Iedereen gelijk behandelen, begint bij het willen luisteren naar elkaar.

De regering weet hoe belangrijk het is dat mensen de overheid vertrouwen. De overheid moet naast mensen staan, niet tegenover mensen. Daarom is het zo belangrijk dat de inwoners van Groningen die door de aardbevingen zijn getroffen zo snel mogelijk kunnen rekenen op herstel van de schade en versterking van hun huizen. Ook wil de regering alles doen om de ouders die slachtoffer zijn geworden in de toeslagenaffaire, te helpen. Ons best doen en onze hulp verbeteren, blijft hard nodig.

Voor de lange termijn zijn in deze periode belangrijke keuzes gemaakt in het Pensioenakkoord en het Klimaatakkoord. Jong en oud moeten rondom deze twee thema’s zeker gaan samenwerken. De uitwerking en uitvoering van beide akkoorden vraagt om geduld. Het pensioen wordt persoonlijker en begrijpelijker. Door nu te veranderen, kan er straks voor iedereen een goed pensioen zijn. De regering hoopt in 2021 het wetsvoorstel voor de vernieuwing van het pensioenstelsel klaar te hebben.

Het doel van het Klimaatakkoord en de Klimaatwet is een vermindering van de CO2 -uitstoot met minimaal 49 procent in 2030, op weg naar een Nederland in 2050 dat geen negatief effect heeft op het klimaat. Later dit najaar verschijnt de eerste Klimaatnota. Voor komend jaar zijn er verschillende maatregelen, zoals een CO2-heffing voor de industrie, minder energie opwekken met kolencentrales en afval vaker opnieuw te gaan gebruiken.

Daarbovenop wil de regering een vliegende start maken met het Nationaal Groeifonds. Dit fonds is belangrijk voor ons toekomstige inkomen en welvaart. Met het fonds wil de regering energie stoppen in kennisontwikkeling, innovatie en infrastructuur. Dat laatste omvat naast wegen en het spoor ook het internet en ons energienetwerk. De bijzondere grootte en de periode van het fonds maken het mogelijk Nederland rijker, schoner en duurzamer over te dragen aan de jongeren van nu. Voor de komende vijf jaar is een bedrag van 20 miljard euro beschikbaar.

Tot slot is door het coronavirus nog duidelijker geworden hoe belangrijk het is ervoor te zorgen dat ook voor volgende generaties de beste zorg beschikbaar blijft. Uit vele internationale vergelijkingen blijkt dat de Nederlandse zorg van wereldklasse is. Maar de zorginstellingen en de mensen die er werken kunnen niet voor altijd zo enorm hard blijven werken. Voor de korte termijn moeten we hiervan leren om voorbereid te zijn op een mogelijke tweede golf. Voor de lange termijn moeten we ook nadenken over andere zaken. Zaken die bijvoorbeeld te maken hebben met de organisatie van de zorg en de werkdruk van het zorgpersoneel, de vraag of meer zorg op afstand mogelijk is, het belang van ziektes voorkomen en het vernieuwen van de zorg. Het kabinet komt met voorstellen om zoveel mogelijk mensen die nu in de zorg werken, te behouden. En om nog meer mensen te overtuigen om in de zorg te gaan werken. Denk hierbij aan meer kans op een hogere functie, minder administratie en meer recht om ergens over te beslissen. We laten zien dat we de zorgmedewerkers enorm dankbaar zijn met de extra bonus die zij dit jaar en volgend jaar krijgen.

Leden van de Eerste en Tweede Kamer,

De coronacrisis heeft veel invloed op belangrijke dingen voor ons: gezondheid, werk, familie en vriendschappen. En we beseffen: juist nu moeten we samenwerken en verantwoordelijk zijn. Jong en oud, iedereen zit met vragen en heeft zorgen. Door de band tussen jong en oud kan iedereen, op zijn of haar eigen plaats, helpen om deze moeilijke periode door te komen. Onze belangrijkste zekerheid is dat Nederland er op economisch, sociaal en mentaal vlak steeds weer bovenop komt.

De opdracht in het parlementaire jaar, dat vandaag begint, is om te kijken naar de toekomst ná deze crisis en te blijven werken aan de kansen voor alle generaties.

Veel mensen steunen u. We hopen dat u dat voelt. Deze mensen en ook ik bidden voor u om sterk te blijven en Gods steun te krijgen.